Omurga, Postür ve Travma Terapileri Nedir?

Omurga kaynaklı yakınmalar, postür (duruş) ilişkili sorunlar ve travma/ameliyat sonrası işlev kayıpları için; değerlendirme + bireysel egzersiz + manuel uygulamalar + ergonomi eğitimi bileşenlerinden oluşan, bilimsel temelli bir klinik yaklaşımdır. Amaç; ağrı modülasyonu, hareket kontrolü, eklem-mesnet dengesinin (mobilite–stabilite) yeniden kurulması ve güvenli aktiviteye dönüşü desteklemektir.

Uygulama Bileşenleri

1. Spinal Yönetim (Servikal–Torakal–Lumbal)
2. Segmental mobilizasyon / traksiyon (manuel)
3. Nöromüsküler kontrolde yeniden eğitim:
   Servikal derin fleksörler (chin-tuck ilerlemeleri),
   Lumbal stabilizasyon (TA–multifidus ko-aktivasyonu, McGill “Big 3”: curl-up/side-plank/bird-dog),
   Torakal mobilite (rotasyon/ekstansiyon odaklı akışlar).
4. Sinir mobilizasyonu
5. Postür Yeniden Eğitimi
   Hizalama & motor öğrenme: Kafa-önü duruş → kranio-vertebral açı iyileştirme; skapular yerleştirme (alt trapez–serratus aktivasyonu), gövde-pelvis koordinasyonu.
6. Kas dengesizliklerinin düzenlenmesi: Pektoral-minör/iliopsoas germe, gluteal/ekstansör zincir güçlendirme.
7. Ergonomi & alışkanlık tasarımı: Çalışma istasyonu, mikro-mola (30–60 dk’da 1–2 dk), telefon-ekran yüksekliği, taşıma-kaldırma teknikleri.
8. Travma ve Ameliyat Sonrası Rehabilitasyon
   Akut (0–7 gün): Koruma, ödem kontrolü, ağrısız aralıkta aktif-yardımlı hareket, izometrikler.
   Subakut (1–6 hafta): ROM progresyonu, kapalı zincir yüklenme, doku toleransı arttıkça güç-denge çalışmaları.
   Remodelling (6. hafta–3+ ay): Kuvvet-dayanıklılık, çok düzlemli kontrol, spora/işe dönüş becerileri, koşul-spesifik testler.
   Güncel ilkeler: PEACE & LOVE (koruma, eğitim, aktivite; yükleme, optimizm, vaskülarizasyon, egzersiz).

Örnekler

• Bel–Boyun Ağrıları: Mekanik LBP, faset disfonksiyonu, disk kaynaklı radiküler ağrı (uygun seçilmiş olgularda), boyun düzleşmesi.
• Postür İlişkili Yakınmalar: Kafa-önü duruş, yuvarlak omuz, torakal hiperkifoz, kalça-pelvis hizalama sorunları.
• Skolyoz/Kifoz (hafif–orta): Solunum-mobilite-stabilizasyon odaklı spesifik akışlar (örn. skolyoz yönetim egzersizleri).
• Omuz–Kalça–Diz Kompleksleri: Skapular ritim bozukluğu, kalça instabilitesi, diz çevresi kontrol eksikleri.
• Travma/Ameliyat Sonrası: Whiplash, burkulma-gerilme, immobilizasyon sonrası sertlik, menisküs-bağ onarımı sonrası evreleme.

Fizyolojik Etkiler / Hedefler

• Ağrı modülasyonu: Mekanoreseptör uyarımı, santral/periferik hassasiyetin azaltılması.
• Propriyosepsiyon & motor kontrol: Derin stabilizatörlerin koordineli aktivasyonu, kompansasyonların azaltılması.
• Mobilite–stabilite dengesi: Segmental ve global hareket zincirlerinde optimal aralık.
• Doku yük toleransı: Gradüel yükleme ile tendon-ligament-kas adaptasyonu; yeniden yaralanma riskinin düşmesi.
• Fonksiyonel kapasite: Günlük yaşam ve iş/sportif görevlerde verimlilik.

Değerlendirme Protokolü

1. Subjektif Değerlendirme: Ağrı deseni, 24-saat profili, sarı bayraklar (kinezifobi, uyku, stres).
2. Objektif Muayene: Postür analizi (foto-açı: kranio-vertebral), ROM (gonyometri/inklinometre), kuvvet (manuel/HH dinamometre), denge (tek bacak/Y-Balance), hareket kalıpları (squat/hinge/push-pull).
3. Özel Testler: Nöroprovokasyon (SLR, ULNT), faset/instabilite belirteçleri, skapular diskinizi testi.
4. Görüntüleme Yönlendirmesi: Travma, progresif nörolojik defisit, kırmızı bayrak.

Seans Akışı, Dozlama ve Progresyon

• Sıklık–Süre: Haftada 1–3 seans, 30–55 dk; ev programı 10–20 dk/gün.
• Yüklenme İlkesi: Stabilizasyon → mobilizasyon → kuvvet → fonksiyonel entegrasyon.
• Set-Tekrar (örnek): 2–3 set × 8–12 tekrar; tempo 2-0-2, ağrısız aralıkta.
• İlerleme Kriterleri: Ağrısız/ kontrollü hareket, düzgün hizalama, kompansasyon yokluğu, RPE 3–5/10 toleransı.
• İzlem: 4–6 hafta aralıklı yeniden değerlendirme; hedef ve doz güncellemesi.

Ölçme–Değerlendirme Araçları

• Ağrı & Fonksiyon: NPRS/VAS, Oswestry (LBP), Roland-Morris, Neck Disability Index.
• Korku-Kaçınma: Tampa Scale of Kinesiophobia.
• Denge & Performans: Tek bacak zaman, Y-Balance, Timed Up & Go, 5× Otur-Kalk.
• ROM & Kuvvet: Gonyometri/inklinometre, HH dinamometre, izokinetik (varsa).
• Postür: Kranio-vertebral açı, skapular diskinizi gözlemi/ video analizi.

Ev Programı & Ergonomi Paketi

• Günlük 10–20 dk: Temel stabilizasyon + mobilite.
• Mikro-mola: 30–60 dk’da 1–2 dk ayağa kalkma/omurga ekstensiyon/skapular çekiş.
• Çalışma istasyonu: Ekran göz hizası, bel-kalça 90–100°, ayaklar tam temas, telefon göz seviyesinde.
• Yük yönetimi: Ağrısız aralık, ertesi gün ağrı-sertlik >24 saat sürerse bir seviye geri.

Sonuç
“Omurga, Postür ve Travma Terapileri” yaklaşımımız; titiz değerlendirme, bireysel programlama ve kriter-bazlı progresyon ilkeleriyle ilerler. Hedef; güvenli, ölçülebilir ve sürdürülebilir biçimde ağrısız hareket, dayanıklı doku ve işlevsel performans kazandırmaktır.